Bireysel iş hukuku 2. ünite özeti

İş hukukunun temel kavramları

İş hukukunda kullanılan temel kavramları tanımlamak

Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek ki­şiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi ya­hut tüzel kişiliği olmayan kamu kurum ve kuru­luşlara da işveren denir. İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin, işletmenin yönetiminde görev alan kişilere işveren vekili denir. Bir işve­renden, işyerinde yürüttüğü mal ve hizmet üreti­mine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde teknolojik nedenlerle uzmanlık ge­rektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendir­diği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte ça­lıştıran kişiye alt işveren denir. İşyeri, işveren ta­rafından mal veya hizmet üretmek amacıyla mad­di olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birimdir. İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizas­yonu kapsamında bir bütündür.

İşyerinde çalışan çırak, stajyer gibi diğer kişilerin işçiden farkını açıklamak

İşyerinde işçilerin yanı sıra hukuken işçi sıfatı ta­şımayan ancak işçi benzeri diğer kişiler de bu­lunmaktadır. Bunlardan ilki çıraklardır. Ülkemiz­de çırakların hukuki durumu 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu hükümleri çerçevesinde düzen­lenmiştir. 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu uya­rınca çırak, “Çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını iş içerisinde geliştiri­len kişi” olarak tanımlanmıştır. Çıraklar her ne kadar işçi niteliği taşımasa da işyerlerinde işçiler­le birlikte aynı iş kazası ve meslek hastalığı riski­ne maruz kaldıklarından İş Kanunu’nun iş sağlı­ğı ve güvenliğine ilişkin hükümleri çıraklar hak­kında da uygulanır.

İşçi benzeri diğer bir grup da stajerlerdir. Stajyer­ler, teorik bilgilere sahip oldukları bir mesleğin uygulamasını izleyerek mesleğin uygulamasını öğrenmek üzere işyerinde bulunan kişilerdir. Stajyerler iş sözleşmesi ile çalışmadıkları için iş mevzuatı dışında kalırlar. Ancak işyerlerinde bu­lundukları sırada iş kazaları ve meslek hastalıkla­rı riskine maruzdurlar. Bu nedenle İş Kanunu’nun iş sağlığı ve güvenliği bölümünde (İK m.77 vd.) yer alan tüzük ve yönetmeliklerdeki hükümler de stajyerlere uygulanır.

İş hukukunun yer bakımından uygulanma ala­nı olarak işyerini tanımlamak İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlarla işçinin sürekli biçimde örgütlendiği birime işyeri denir. İş Kanunu kapsamına giren bir işyerini ku­ran veya devralan bir işveren işyerini bir ay için­de bölge müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdür. lş hukukunda işyeri bildirimleri kurucu nitelik taşımaz. Bir başka deyişle işyerinin bildirilmemiş olması hukuken işyeri olarak nitelendirilmesine engel değildir. İşyeri bildirilmemiş olsa dahi faaliyete geçmekle İş Kanunu hükümlerine tabi olur. Benzer şekilde bir birim bağımsız bir işyeri olarak bildirilmiş olsa dahi yargı tarafından bağlı yer olduğuna karar verilebilir.